Cảm tưởng đoàn kết chống lại Daesh đã đưa đến những cảnh thật là kỳ lạ trên toàn vùng.
Khi tổ chức Islamic State, như họ tự gọi mình, hay là còn tự gọi là Islamic State for the Levant (ISIL hay ISIS) đưa lên Internet đoạn video thiêu sống Thiếu Úy Muath al-Kasaesbeh, thì lần đầu tiên họ đã đạt được điều ngược lại ý họ muốn.
Thế gìới Ả Rập lên án vụ thiêu sống viên phi công Jordan của nhóm Hồi Giáo ISIL
Trải qua cả hơn một thập niên của chiến tranh, xâm lăng, nổi dậy và khủng bố, thế giới Ả Rập đã chứng kiến quá nhiều vụ chặt đầu, bắn và đủ hình thức giết người tàn bạo trên các chương trình truyền hình, và gần đây hơn, qua các địa chỉ liên lạc xã hội trên toàn vùng. Nhưng đối với sự thiêu sống của ông Kasaesbeh, được quay lại bằng video rất rõ của những kẻ đã giết ông trong ISIS và đưa lên Internet, phản ứng đầu tiên và tức thời là một sự kinh tởm.
Trên toàn vùng Trung Ðông đầy chia rẽ giữa các vị giáo sĩ, giữa các nhóm sắc tộc, và giữa các giáo phái đang đối đầu nhau, hôm Thứ Tư tuần qua, lần đầu tiên mọi phe phái đoàn kết và chia sẻ cùng một cảm tưởng.
Ở Syria, chính quyền Assad lên án nhóm vốn đã là một trong những đối thủ hữu hiệu nhất chống lại họ trong mấy tháng gần đây. Nhưng không phải chỉ có chính quyền. Các tay súng al- Qaeda đang chống lại cả quân đội chính quyền và ISIS cũng lên án. Ở Ai Cập, Huynh Ðệ Hồi Giáo và chính quyền quân phiệt lần đầu tiên đồng ý với nhau về một điều, đó là sự dã man của nhóm phiến quân này. Nhưng mạnh hơn cả là từ Cairo, Ðại imam Ahmed al-Tayeb, viện trưởng của Viện Ðại Học Al Azhar, một trong những trung tâm học vấn được kính nể nhất của Hồi Giáo Sunni, đã tuyên bố là kẻ giết ông phi công này đáng bị “giết, đóng đinh trên thập tự rồi chặt chân tay.”
Những phản ứng chính thức thì nhanh chóng và không nhân nhượng. Một viên chức Saudi Arabia dẫn lời cơ quan thông tấn chính thức của nhà nước gọi đó là “một hành động dã man và hèn nhát,” trong khi tổng thư ký của Tổ Chức Hợp Tác Hồi Giáo Iyad bid Amin Madani đã cho triệu tập một phiên họp khẩn cấp để bàn cách chống lại nhóm khủng bố này.
Trong một phản ứng mà những vụ chặt đầu con tin đã không đạt được, việc thiêu viên thiếu úy không quân này đã tạo nên một sự bùng nổ tức giận và ghê tởm đối với ISIS, mà đa số người Ả Rập gọi là Daesh. Ðiều còn đáng ghi nhận hơn nữa là trong một vùng luôn có chinh chiến đã trao lại cho di sản của thế giới câu nói “Kẻ thù của kẻ thù của tôi là bạn tôi,” ISIS đột nhiên thấy mình không còn bạn bè nữa.
Nói đến bất cứ một hành động tàn bạo nào ở vùng Trung Ðông, từ vụ thảm sát bằng khí độc của ông Saddam Hussein đối với người Kurd đến vụ thảm sát bằng khí độc của chính phủ Syria đối với khối đa số người theo Hồi Giáo Sunni, và ngay cả cuộc xâm lăng Kuwait, chúng ta cũng thấy có kẻ bênh người chống. Nhưng với chỉ một hành động tàn bạo ngoài sức tưởng tượng ISIS đã thay đổi mọi sự, đoàn kết toàn vùng chống lại họ.
Cảm tưởng đoàn kết chống lại Daesh đã đưa đến những cảnh thật là kỳ lạ trên toàn vùng.
Ở chính Jordan, nơi Vua Abdullah II, đã bị bất ngờ vì đang đi thăm Washington khi đoạn video này được phổ biến, đã trở về nước, không phải trong tức giận mà được chào đón như là người hùng. Ðám đông chực sẵn trên đường đi từ phi trường về dinh để hoan hô quyết định trả đũa nhanh chóng bằng cách xử tử hai khủng bố, vốn đều có liên hệ với ISIS.
Vốn dĩ không phải là một lãnh tụ có nhiều hấp lực chính trị, Vua Abdullah đã được ca ngợi ở đất nước mình vì những lời tuyên bố cứng rắn của ông ở Washington, nơi mà trong một cuộc gặp gỡ với các lãnh tụ Quốc Hội ông nói sự trả thù của ông sẽ làm cho người ta nhớ đến cuốn phim của Clint Eastwood “Unforgiven.” Dân Biểu Duncan Hunter, Cộng Hòa-California, đã đến dự buổi gặp gỡ, nói nhà vua thề “trả đũa” và “truy lùng kẻ xấu.”
Và nhà vua đã không chậm trễ trong việc thi hành đe dọa đó. Trước khi phi cơ hạ cánh, trên đường bay về nước, ông đã ra lệnh xử tử hai tù nhân bằng cách treo cổ.
Ðiều mỉa mai là đoạn video được đưa ra hôm Thứ Ba về cái chết kinh khủng của Thiếu Úy Kasaesbeh, kèm theo lời thề là sẽ giết hết tất cả những phi công đang bỏ bom các vị trí của Islamic State, rõ ràng là có mục đích làm cho Jordan sợ để rút lui ra khỏi liên minh do Hoa Kỳ lãnh đạo đang tấn công ISIS. Nhưng nay thì phát ngôn nhân của chính phủ Jordan tuyên bố là vương quốc nay sẽ gia tăng các cuộc tấn công chống lại Islamic State.
Bố của viên thiếu úy xấu số này, ông Safi Youssef al-Kasaesbeh, một lãnh tụ bộ tộc có nhiều ảnh hưởng vì đã là một trong những bộ tộc nòng cốt ủng hộ cho Vương triều Hashemite, là người trước kia đã từng đặt câu hỏi là liệu Jordan có nên tham gia cuộc chiến chống lại Islamic State hay không. Nhưng khi đứa con trai cưng bị giết, ông đã đổi giọng. Trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại, ông bảo với tờ New York Times, “Tôi kêu gọi cộng đồng quốc tế hãy thực hiện những trừng phạt đích đáng cho những nhóm khủng bố này vốn không có tôn giáo mà cũng không tôn trọng những giá trị cổ truyền.”
Một cựu chỉ huy của cơ quan tình báo của chính phủ Jordan, ông Adnan Abu-Odeh thì phân tích, “Ờ thì chúng tôi mất một người phi công, nhưng đồng thời, tôi nghĩ là chính phủ đã đạt được một sự ủng hộ tập thể để chống lại họ, ở Jordan và từ mọi nơi quanh đây nữa.” Ông ta cho là “Daesh đã sai lầm lớn. Khi mình đã bị yếu như trường hợp của họ, mình phải làm cho những người ủng hộ mình nghĩ là mình mạnh hơn bằng cách phải kinh khủng hơn, nhưng lần này họ đã đi quá xa.”
Ở Syria, mà bốn năm nội chiến đã giúp cho ISIS một cái lò để nuôi dưỡng phong trào của họ, không những những người ủng hộ và chống Tổng Thống Bashar al-Assad lên án hành động này, mà cả những kẻ ủng hộ họ ở ngoại quốc nữa.
Iran, vốn là đồng minh quan trọng nhất của chế độ Assad và không phải là bạn của Jordan, đã gọi việc giết ông phi công này là “vô nhân đạo và phản Hồi Giáo.” Al Manar, đài truyền hình của một đồng minh quan trọng khác của chính quyền Syria, nhóm Hồi Giáo Shia ở Lebanon Hezbollah, gọi đó là hành động “khủng khiếp nhất” trong số rất nhiều hành động tàn nhẫn mà Islamic State đã làm.
Qatar, vốn chống lại ông Assad, vì ông là Hồi Giáo Shia, cũng lên án vụ giết người này là “đi ngược lại các nguyên tắc bao dung” của Hồi Giáo. Thổ Nhĩ Kỳ, vốn bị nhiều quốc gia trong vùng đổ cho là đã “khuyến khích” Islamic State qua việc cho các tay súng ngoại quốc và vũ khí vượt qua biên giới của họ vào Syria, và một số tham gia vào với Islamic State, cũng phụ hoa. Tổng Thống Recep Tayyip Erdogan, mà cho đến nay đã tách rời ra khỏi mọi cố gắng chống lại Islamic State, gọi đó là một hành động “man rợ” vốn không có chỗ đứng trong Hồi Giáo. Chưa hết ông còn thêm, “Tôi nguyền rủa và xỉ vả việc đốt viên phi công người Jordan.”
Sheik Tayeb, vị giáo sĩ viện trưởng Viện Ðại Học Al Azhar, người mà đã đòi phân thây những tay khủng bố này, đã dẫn những đoạn của Kinh Qu'ran cho thấy là Hồi Giáo cấm việc thiêu đốt và hủy hoại kẻ thù trong chiến tranh. Kể cũng mỉa mai là ông đã kêu gọi làm vậy cho những kẻ đã gây nên cái tội này. Viện Ðại Học Al Azhar, một nơi đã cả ngàn năm nay là một trung tâm giáo dục của Hồi Giáo và tự nhận mình là ngọn hải đăng của sự ôn hòa và bao dung trong thế giới Hồi Giáo Sunni, đã không giải thích tại sao viện trưởng của họ lại đòi những hình phạt của thời Trung cổ như vậy.
Ngay cả những lãnh tụ Ả Rập bình thường đã phản ứng khác hẳn với vụ thiêu người này so với những loạt chặt đầu con tin trước đó. Một phần có thể là vì, như nhiều nhà bình luận đưa ra hôm Thứ Tư, thiêu sống một người bị cấm trong Hồi Giáo vì đó là hình phạt chỉ dành riêng cho Thượng Ðế, trong hỏa ngục. Trong khi đó chặt đầu nằm trong truyền thống lịch sử lâu đời của Hồi Giáo.
Ngay cả đến một số ủng hộ viên của Islamic State cũng chỉ trích video này. Một người tự nhận là ủng hộ viên của ISIS viết trên chính website đã đưa hình ảnh này lên “tôi thực sự đã quen rồi video của việc chặt đầu và tôi thích xem chúng khi nào mà việc đó chỉ dành cho kẻ thù, cho những tên tội phạm tôn giáo. Nhưng lần này, nó đã quá mức. Cầu xin cho tôi có thể quên được những gì tôi thấy.” Dĩ nhiên cũng có nhiều kẻ dùng Internet để ủng hộ hay biện minh cho việc giết người này, so sánh với những kẻ bị chết vì bom đạn của Hoa Kỳ ở Iraq hay Afghanistan.
Nhưng nói cho cùng, như một giáo sư chuyên viên về Trung Ðông của một viện đại học ở Anh nhận xét, “Họ có thể hành động ngược hẳn lại, trả tự do cho Thiếu Úy Kasaesbeh. Làm vậy họ mới thực là khôn ngoan trong chính sách chia để trị. Sự việc đó mới thực sự làm tan rã liên minh do Hoa Kỳ lãnh đạo đang chống lại họ.”