“Giặc đến nhà đàn bà cũng phải đánh.”
SANTA ANA, California (NV) - Lễ hội Bà Triệu năm nay sẽ được Hội Ái Hữu Bà Triệu và Hội Phụ Nữ Thái Cực Quyền đứng ra tổ chức với sự tham gia hỗ trợ của các hội đoàn bạn như ba hội cựu nữ sinh Trưng Vương, Gia Long, và Lê Văn Duyệt, và hai hội ái hữu Nha Trang và Quảng Ngãi, và Lực Lượng Ðặc Biệt... tại nhà hàng Majesty (Emerald Bay cũ), Santa Ana, vào chiều Chủ Nhật, 18 Tháng Mười.
Ðoàn rước ảnh Bà Triệu trong lễ hội Bà Triệu hàng năm tại Nam California. (Hình: Người Việt)
Theo bà Lệ Giang, hội trưởng Hội Ái Hữu Bà Triệu, những hội đoàn này đều là những hội đoàn đã cùng với hội tổ chức lễ hội Bà Triệu hàng năm từ nhiều năm nay để cùng góp công vào việc tưởng nhớ đến vị nữ anh thư của dân tộc Việt, nhắc nhở nhau tinh thần chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam không chỉ ở nam giới mà trải khắp trong mọi tầng lớp dân chúng mà tục ngữ Việt đã ghi “Giặc đến nhà đàn bà phải đánh.”
Về diễn tiến lễ, bà Lệ Giang cho biết: “Lễ hội sẽ được khởi đầu bằng một cuộc rước hình ảnh Bà Triệu từ ngoài vào lễ đường đặt trên sân khấu. Ðoàn rước sẽ được các chị em trong Hội Ái Hữu Bà Triệu dẫn đầu, gồm có ba thế hệ phụ nữ Việt Nam tại Nam California, đặc biệt giới trẻ tham gia rất đông. Các bạn trẻ này sau các nghi thức tế lễ sẽ đóng vai các binh tướng của Bà Triệu và diễn lại cảnh múa gươm chiến đấu chống giặc ngoại xâm của bà.”
“Buổi tế lễ sau đó sẽ được chị em phụ nữ trong các hội đoàn khác cùng tiến hành phụ lễ với hai hàng dưới sân khấu trong khi một ban Tế Nữ Quan của Hội Ái Hữu Bà Triệu cử hành những nghi thức trên sân khấu trước một bức hình lớn vẽ lại cảnh Nữ Tướng Quân Lệ Hải Bà Vương đang cưỡi voi đánh đuổi quân nhà Ngô bên Tầu sang xâm chiếm nước ta. Trong phần nghi lễ cũng sẽ có phần diễn văn của hội trưởng Hội Ái Hữu Bà Triệu, nhắc lại tiểu sử vị nữ anh thư và một lần nữa nhắc lại câu nói của bà đã được ghi lại trong sử sách Việt Nam: 'Tôi chỉ muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ, chém cá kình ở Biển Ðông, lấy lại giang sơn, cởi ách nô lệ, chứ không chịu khom lưng làm tì thiếp cho người,'” bà Lệ Giang kể tiếp.
Vẫn theo bà, sau phần nghi lễ sẽ là một chương trình văn nghệ rất phong phú với sự đóng góp của các hội đoàn.
Bà nói: “Vào ít năm gần đây, lễ hội Bà Triệu đã được hầu hết các hội đoàn ái hữu ở Nam California đóng góp tham gia vào chương trình rất tích cực nên lễ hội đã diễn ra trong không khí thật đông vui, bừng bừng lên khí thế chống giặc ngoại xâm, bảo toàn bờ cõi làm cho tuổi trẻ Việt Nam hải ngoại chợt nhớ đến hoàn cảnh đất nước hiện tại cũng đang trong sự đe dọa trước tham vong lấn đất lấn biển của Trung Cộng.”
Lịch sử về nữ anh thư Triệu Trinh Nương nay thì người Việt ai cũng biết và cũng thuộc làu câu nói lịch sử của bà.
Sử sách Việt Nam qua các thời đại đều ghi chép về bà. Từ Ðại Việt Sử Ký Toàn Thư, Khâm Ðịnh Việt Sử Thông Giám Cương Mục qua Thanh Hóa Kỷ Thắng, Hồng Ðức Quốc Âm Thi Tập đến Việt Nam Sử Lược của Trần Trọng Kim... đều có nhiều trang ghi chép về bà và đều gọi là Bà Triệu.
Với học giả Trần Trọng Kim, Việt Nam Sử Lược ấn bản sau chót còn ghi thêm là Triệu Thị Chinh nhưng không giải thích. Các sách viết trong thời gian gần đây cũng thêm là Triệu Thị Trinh (viết “Trinh” mà không là “Chinh” như học giả Trần Trọng Kim).
Nhà viết sử Phạm Văn Sơn còn đề cập đến tên Triệu Ẩu cũng đã được ghi trong một vài sử sách khác và giải nghĩa chữ “Ẩu” là do người Trung Hoa viết có tính cách khinh thị. Sách Lịch Sử Việt Nam vào trước thế kỷ thứ 10, quyển 1 tập 1, viết rằng sách Trung Hoa bà là Triệu Ẩu, chữ “Ẩu” theo nghĩa xấu là “Mụ,” là người giữ em. Nhiều nhà khảo cứu về lịch sử có tra cứu chữ Hán, nhưng không tìm thấy chữ “Ẩu” nên có người hồ đồ cho rằng đó là chữ Nôm để chỉ sự ẩu tả do sách Trung Hoa viết.
Sử sách Việt Nam cũng ghi rằng quân Trung Hoa (nhà Ngô) khi giao chiến với quân Bà Triệu bị đánh cho tơi tả nên rất sợ hãi kính phục, đã tôn xưng bà là Lệ Hải Bà Vương (ý nói thấy bà thì sợ hãi, nước mắt tuôn ra như biển). Nhưng nhiều sách khác ghi chú Lệ Hải Bà Vương là vị vua đẹp bên bờ biển (Thanh Hóa). Trong khi đó, hầu hết sách sử Việt còn ghi rằng quân của Bà Triệu tôn xưng bà là Nhụy Kiều Tướng Quân.
Bên cạnh những truyền thuyết về bà, người dân ở nhiều vùng trên đất Thanh Hóa ngày nay còn bảo tồn được những di tích về công cuộc đánh đuổi quân nhà Ngô của Bà Triệu, chẳng hạn đền thờ Bà Triệu trên núi Tùng ở tỉnh Thanh Hóa. Hàng năm dân chúng vẫn tổ chức ngày lễ hội tưởng nhớ bà vào ngày 21 Tháng Hai Âm Lịch.
Ðược hỏi về mục đích tổ chức lễ hội hàng năm, bà Lệ Giang cho biết: “Một trang sử quá đẹp của dân tộc, chúng ta là hậu duệ của bà không những chỉ gìn giữ mà phải có bổn phận truyền bá cho các lớp trẻ Việt Nam trong và ngoài nước biết để con dân mãi mãi noi theo những tấm gương sáng trong lịch sử giữ nước của mình. Nên trong dịp này chúng tôi mong mỏi đồng hương đến thật đông, dẫn theo con cháu để chúng được biết thêm về lịch sử giữ nước của ông cha mình.”
